Ես Անտէր Չե՛մ

Մանուէլ Քէշիշեան կը գրէ․

Շնոր­հա­կա­լու­թի՛ւն Հա­յաս­տան…

Շնոր­հա­կալ եմ, որ զիս քու ու­շադ­րու­թեանդ կեդ­րո­նը կը պա­հես…

…Դպ­րո­ցի տնօ­րէ­նու­հին հար­ցուց.

– Պա­րոն Մա­նօ, անձ­նա­գիրդ քո՞վդ է:

Քովս էր: Ո՞վ կը հա­մար­ձա­կի այս օրե­րուն առանց անձ­նա­գի­րի տու­նէն դուրս ել­լել:

Տնօ­րէ­նու­հին բա­ցատ­րեց.

– Գի­տես, որ Հա­յաս­տա­նէն եր­կու օդա­նաւ օգ­նու­թիւն եկած է մե­զի:

Գի­տէի, ան­շուշտ գի­տէի, որ Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թիւնը օգ­նու­թիւն ղր­կած է Սուր­իոյ, Հա­յաս­տա­նի ժո­ղո­վուր­դը օգ­նու­թեան ձեռք մեկ­նած է Սուր­իոյ ժո­ղո­վուր­դին: Կը յի­շեմ, Մեծ երկ­րա­շար­ժին Սուր­ի­ան ալ օգ­ներ էր Հա­յաս­տա­նի աղէտ­եալ­նե­րուն: Սուր­ի­ա­հա­յերն ալ օգ­ներ էին Հա­յաս­տա­նի իրենց եղ­բայր­նե­րուն:

– Հայ ու­սու­ցիչ­նե­րուն ալ բա­ժին վե­րա­պահ­ուած է, քու ալ անունդ կայ:

Ի՛մ ալ անունս կայ. ին­ծի՛ ալ բա­ժին հա­սած է Հա­յաս­տա­նէն եկած օգ­նու­թե­նէն, այ­սինքն` Հա­յաս­տա­նը զիս ալ հո­գա­ցած է. այն Հա­յաս­տա­նը, որ տն­տե­սա­պէս փայ­լուն վի­ճակ մը չու­նի: Հա­յաս­տա­նը կ՛օգ­նէ Սուր­իոյ, հա­յաս­տան­ցի հա­յը կ՛օգ­նէ դժ­ուա­րու­թեան մէջ գտ­նուող իր սուր­ի­ա­հայ արիւ­նա­կի­ցին: Հա­յաս­տա­նէն օգ­նու­թիւն եկած է մե­զի: Փաս­տօ­րէն Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թիւնը կը յայ­տա­րա­րէ, որ ինք տէր է տագ­նա­պի մէջ գտ­նուող իր հե­ռա­ւոր զա­ւակ­նե­րուն:

Կը յի­շեմ 1988-ի երկ­րա­շար­ժի օրե­րուն ծո­վուն մէջ դէ­պի Պէյ­րութ կը լո­ղար խորհր­դա­յին նաւ մը, որ Հա­յաս­տա­նէն օգ­նու­թիւն կը հասց­նէր Լի­բա­նա­նի հա­յու­թեան: Օգ­նու­թիւնը կը պա­րու­նա­կէր նա­եւ լի­բա­նա­նա­հայ իւ­րա­քան­չիւր դպ­րո­ցի հաս­ց­է­ագր­ուած դաշ­նակ մը, այ­սինքն` այն ատեն ալ Ղա­րա­բաղ­եան շարժ­ման փո­թոր­կա­յոյզ վի­ճա­կի մէջ գտ­նուող Հա­յաս­տա­նը հոգ կը տա­նէր օտար ափե­րու մէջ գտ­նուող հայ­կա­կան հաս­տա­տու­թիւն­նե­րէն իւ­րա­քան­չիւ­րին:

Ական­ջիս մէջ կը հն­չէ տնօ­րէ­նուհի­ին ձայ­նը.

– Քու ալ անունդ կայ:

Այս նա­խա­դա­սու­թեան իմաս­տը արիւ­նիս հետ կը շր­ջա­գա­յի մար­մի­նիս մէջ, բոյն կը դնէ հոգ­ւոյս եւ մտ­քիս մէջ.  ու­րեմն հա­յաս­տան­ցի հա­յը, իւ­րա­քան­չիւր հա­յաս­տան­ցի հայ, ան­կախ իր տն­տե­սա­կան վի­ճա­կէն, խոր­հած է մեր մա­սին, մեզ­մէ իւ­րա­քան­չիւ­րին մա­սին, նա­եւ իմ մա­սիս: Կը յի­շէ՞ք քա­նի մը շա­բաթ առաջ ինչ­պի­սի տագ­նապ բարձ­րա­ցաւ Հա­յաս­տա­նի մէջ, երբ քա­նի մը օրե­րու ըն­թաց­քին հինգ թան­կա­գին զո­հեր տուաւ հա­լէ­պա­հա­յու­թիւնը: Հա­յաս­տա­նի մէջ նոյն­քան տագ­նա­պե­ցան որ­քան մենք, նոյն­քան տագ­նա­պե­ցան որ­քան Ղա­րա­բա­ղի վեր­ջին Ապ­րիլ­եան քա­ռօր­եայ պա­տե­րազ­մի ատեն:

Եւ ես ինք­զինքս ան­տէր չզ­գա­ցի…

Ես չմ­տա­ծե­ցի Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թեան կա­տա­րած օգ­նու­թեան քա­ղա­քա­կան պատ­ճառ­նե­րուն եւ հե­տե­ւանք­նե­րուն մա­սին, ես չմ­տա­ծե­ցի, թէ ի՛նչ ղր­կած էր Հա­յաս­տա­նի ժո­ղո­վուր­դը մե­զի, չքն­նար­կե­ցի, թէ  Հա­յաս­տան ի՛նչ ձե­ւով աւե­լի  շատ օգ­տա­կար կր­նար դառ­նալ մե­զի:

Ես զգա­ցի, ո՛չ, ո՛չ, գի­տակ­ցե­ցայ որ տէր ու­նիմ, ին­ծի տէր կանգ­նող պե­տու­թիւն-հայ­րե­նիք ու­նիմ, որ այ­սօր հետս է, կը կի­սէ տա­ռա­պանքս: Զգա­ցի ու նա­եւ գի­տակ­ցե­ցայ, որ ես` Սուր­իոյ մէջ ապ­րող հայս, Լի­բա­նա­նի կամ աշ­խար­հի որե­ւէ տեղ ապ­րող հա­յու մը նման, քա­ղա­քա­ցին եմ նա­եւ երկ­րի մը, որ ՀԱ­ՅԱՍ­ՏԱՆ կը կոչ­ուի: Այո՛, ես հայ­րե­նի­քիս զա­ւակն եմ, ան­կախ ան­կէ, թէ անոր քա­ղա­քա­ցիու­թեան փաս­տա­թուղ­թը ու­նիմ թէ ոչ: Գի­տակ­ցե­ցայ, որ այ­սօր­ուան պէս հայ­րե­նիքս մշ­տա­պէս տէր պի­տի կանգ­նի ին­ծի:

Ու հի­մա շնոր­հա­կալ եմ իմ հայ­րե­նի­քիս, իմ հայ­րե­նի ժո­ղո­վուր­դին:

Շնոր­հա­կալ եմ Հա­յաս­տան, անձ­նա­պէս շնոր­հա­կալ եմ: