Ոչ ոք չի կարող մեր կեանքը սպաննել
Քանզի մեր մահուան մէջ ալ մեր կեանքը
հունտ ունի.
Ո՜վ Տէր, ի՜նչ տոկուն ազգ ես ստեղծած:
Շիրազ
Կ’ըսենք Կարգ Բարեխօսական, որովհետեւ ինչպէս բացատրեց Հայր Եղիա Քէրվանճեան՝ քանի մեր նահատակները սրբացած են՝ հոգեհանգստեան աղօթքներու պէտք չունին, անոնք երկինքն են արդէն ու կը վայելեն Աստուծոյ փառքը. կը մնայ մեզի անոնց բարեխօսութիւնը:
Կանթեղները վաոուած են, հոն է Ապրիլեան նահատակներուն նկարը որ սրբատեղիի վերածուած է ամբողջ ապրիլեան ամսոյն: Ապրիլը մեր ամիսն է, մերն է, ինչ կ’ուզեն ըսեն, ինչ կ’ուզեն գրել, ինչ կ’ուզեն խօսին, ինչ կ’ուզեն ներկայացնեն:
Մօտեցէք ու տեսէք թէ ի՜նչ յուզիչ սրբանկար է ան, չկրցայ հասկնալ թէ որու՞ն վրցիննէ, որ երթամ ձեռքը համբուրեմ: Լուսապսակ սուրբերը, տարիքոտ ու պատանի, ուրարակիր ու սաղմոսագիրը կամ բուռվարը ձեռքը. բոլորը կը կրեն լուսապսակներ, որոնք նկարին վերեւը հետզհետէ կը ձգեն իրենց մշշային շուքը միայն, անվերջ ու յավերժ: Վարդերու տակ հոն է ոսկեայ երեսով Սուրբ Աւետարանը, որուն կը խոնարհի շրթունքները դողդող հաւատացեալ մը . . .
Եղեռնացասում, Մարօ Մարգարեանի նշանակած բառն է՝ ինչ որ ծանուցումին մէջ կը կարդանք: Ցասում, որ կը պարունակէ վրէժ, զայրոյթ, թոյլ տուէք աւելցնելու իմ կողմէս խարազանում: Արդարեւ Մոնրէալի մեր յայտնի եղեռնացասումը ասմունքող Տիկին Մարօ Մարգարեան շիրազեան, սեւակեան գործերուն մէջ մեծ ապրումով կը յարձակի գորշ գայլերուն վրայ, կը պատկերացնէ անոնց արիւնոտ կզակն ու վայրագ ճանկը, կատղած թաթն ու նախանձոտ ոգին՝ Հայ ազգը յօշոտելու նպատակաւ, ուր նաեւ մեր մեծատաղանդ հեղինակները կը պախարակեն քրիստոնեայ ազգեր ու պետութիւններ:
Երեւոյթ մըն է Մարոն. արդարեւ 24 Ապրիլ 2017ին երեկոյեան մենք վայելեցինք Մարոյին ասմունքած 45 վայրկեան տեւող արտասանութիւնները. յաջորդաբար մենք ունկնդրեցինք Երջանկայիշատակ Վազգէն Ա. Կաթողիկոսի պատգամը սփիւռքահայութեան: Ահա հատուած մը՝
Հրաւէր հայրենեաց
Կոչ արդարութեան
Եւ ստուգութիւն
Գալիք յաղթութեան:
Շարլ Ազնաւուրի «Անոնք Ինկան» Ils sonts tombés, հրաշալի էր. Բայց շիրազեան Անդրանիկին Յաղթանակը անմրցելի կը թուի: Ահա հատուած մը՝
Ալլահ ու աքպար էին կանչում
Եւ ինչպէս էին կռուից փախչում:
Ահա թէ ինչպէս Հայից վախենում
Երբ Հայոց ձեռքին երկաթ է լինում:
Յիշեցէք Խրիմեան Հայրիկի խօսքը: Շարունակենք Շիրազը՝
Թուրք ու Թուրք Ազերի լաւ իմացէք
Հայը մի թիզ հող չի թողնի ձեզ,
Հայը իր եղեռնը չի մոռանայ երբէք.
Աշխարհն Արարատ եղեռնից ետք էլ չի մնալու ձեզ
Մէկ էլ Տէր-Զօրը, էն Տէր-Զօրը մեզանից ձեզ ի ձօն:
Տեսէք Շիրազի անէծքը, հրաբխային բառերն ու ապագայի տեսիլքը.
Այսօր մեզ հասաւ ձեռքով անասնի
Իմացէք վաղը ձեզ պիտի հասնի.
Ցաւ չը տեսնողը ցաւ պիտի տեսնի:
Ահա Պարոյր Սեւակէն հատուած մը:
Յիշենք նաեւ նրանց ծնող նրանց սնող նրանց զինող
Հերոսամայր հայրենիքին,
Ակնածանքով շուր տանք հողին
Այդ գաւաթները մաքուր օղին
Այդ գաւաթները անխառն գինին
Խմենք կենացը հայրենիքի ու Ղարաբաղի հերոսներին
Թող մայր հողը նրանց վրայ թեթեւ լինի:
Հազար անգամ դու իյնալով ինչպէս ելար իմ ժողովուրդ
Ո՞նց ապրեցիր հազար անգամ ու դու մեռար իմ ժողովուրդ:
Մեծապէս հետաքրքրական էր նաեւ Գանատայի Առաջնորդ Արք. Աբգար Յովակիմեանի վերջաբանը: Նկատե՞ր էք արդեօք թէ որքան պարզ ու օրիժինալ կերպով Սրբազան Հայրը իր պատգամը կուտայ: Անգամ մը եւս մեր հոգեւոր Առաջնորդը փաստեց իր զքանչելի նորատիպ մօտեցումը՝ այս անգամ Ապրիլ 24ի վերաբերեալ, հանգրուաններու բաժնելով մեր ցեղասպանութիւնը սերունդներու ընթացքին: Առաջին հանգրուանը եղաւ լռութիւն, միայն բանաստեղծներ ու պատմագէտներ կը գրէին այդ մասին: Յաջորդը եղաւ համարձակօրէն արտայայտուիլ, պատմական գիրքեր հրատարակելով, կարդալ, յիշել եւ օտարին յիշեցնել, որուն յաջորդեց պահանջատիրութիւն: Այս բոլորը, բացատրեց ան, կ’ամփոփուին ներկայ երիտասարդութեան մէջ, կը զարգանան ու կը լուսաբանուին:
Մեր պատմութեան ամենատխուր անկիւնադարձն է 1915 Ապրիլ 24-ը: Հայաստանը ցաւ կը քաշէր, երկունքի մէջ էր, ու դար մը չանցած ահա ծնաւ Ազատ Անկախ ձագուկ Հայաստանը:
Քրիստինէ Տրդատեան Գույումճեան
