Ցեղասպանութեան դարադարձին շնորհաւորելի նախաձեռնութիւն մըն է անկասկած Փրոֆ. Արմէն Մարսուպեանի այս հրատարակութիւնը, նուիրուած իր մօրենական գերդաստանին՝ Տիլտիլեաններուն, որոնք կրցած են 1000ի մօտ լուսանկարներ փրկել ու հասցնել, իրենց գաղթականութեան ճանապարհով դէպի Յունաստան ու ապա՝ Միացեալ Նահանգներ:
Չորս սերունդ անոնք եղած են լուսանկարիչներ ու նկարին յանձնած որքան ընտանեկան նոյնքա՛ն եւ աւելի՝ ազգային եւ օսմանեան պատկերներ, առնուած զանազան առիթներով: Հրաշալի թողօն մը փրկուած այսօր մաս կը կազմեն մեր անցեալի կեանքին իրականութեան: Արմէնի մօրենական ընտանիքը Մարզուանէն ու հօրենականը՝ Բալուէն (Խարբերդ եղած են): Ու այս լուսանկարներով ու լայն ազգագրական բացատրութիւններով հրատարակութեան տուած է պատկառելի գիրք մը՝ «Կորսուած Հայրենիքէն Պատառիկներ – Յիշելով Հայաստանը» խորագրով:
Այս լուսանկարներով Արմէն տուած է ցուցահանդէս ու դասախօսութիւն Իսթանպուլի, Մարզուանի եւ Տիարպէքիրի մէջ եւ գտած լայն ընդունելութիւն թուրք եւ քիւրտ հետաքրքրուողներու կողմէ: Ան ունի շփումներ թրքական մտաւորական շրջանակներու հետ, որոնք կ’ապահովեն իր գործին տարածումը թրքական հանրապետութեան զանազան շրջաններու մէջ: Շուտով պիտի մեկնի Անգարա, նոյն ծրագրով, ու այս անգամ այդ գործերը պիտի ցուցադրուին պետական հաստատութենէ մը ներս, ի տարբերութիւն նախորդ երեք ցուցահանդէսներուն, որուն վերջինը կայացաւ Տիգրանակերտի Ս. Կիրակոս եկեղեցւոյ շրջափակին մէջ:
Հոկտեմբեր 15, 2015, երեկոյեան ժամը 7ին տեղի ունեցաւ դասախօսութիւն եւ գրքի ներկայացումը Փրոֆ. Արմէն Մարսուպեանին, ՀԲԸՄի Նիւ Եորքի գրասենեակին մէջ, կազմակերպութեամբ՝ ՀԲԸՄի, Թէքէեան եւ Համազգային Մշակութային Միութիւններուն: Ըսենք որ յարգելի հեղինակը դասախօս է փիլիսոփայութեան Հարաւային Գընեթիքըթ Հանրային Համալսարանէն ներս, որուն նախագահն է Դոկտ. Մէյրի Փափազեան:
Տիլտիլեաններ 1915ի տեղահանութեան օրերուն մնացած են Մարզուան մինչեւ 1920 թուականը, որմէ ետք անցած՝ Կ. Պոլիս, ուր յոյն եւ թուրք իրարամարտ ազատագրական պայքարով մաքառող ոյժերուն հաւասարապէս նկարահանած: Անցած են Յունաստան եւ այնուհետեւ Միացեալ Նահանգներու Հարթֆըրտ քաղաքը, որ գաղթականութեան առաջին շրջանին դարձած էր հայաբնակ համայնք մը, հոն գոյութիւն ունեցող գործարաններուն պատճառով: Տիլտիլեաններու սերունդը մինչեւ 1980ական թուականներ պահած են իրենց պապենական արհեստը՝ լուսանկարչութիւնը: Դաւանանքով հայ աւետարանականներ եղած են անոնք:
