«ԱՊԱԳԱ» շաբաթաթերթի հարցումներուն կը պատասխանէ հայրենի քաղաքական- հասարակական գործիչ՝ Միքայէլ Նահապետեան:
-Պրն. Նահապետեան յառաջիկային ինչ գործընթացներու սպասենք։ Խօսքը քաղաքական «Թէժ աշնան» մասին է անշուշտ, որ ըստ երեւոյթին երեւելի չդարձած արդէն անհետանալու փուլին մէջ է. ի՞նչ են ձեր մեկնաբանութիւնները։
Ես չեմ կարծեր, թէ աշունը էականօրէն թէժ պիտի ըլլայ, որովհետեւ Հայաստանի ազդեցիկ ընդդիմադիր միաւորներէն ոչ մէկը կը բացառէ ընտրական ճանապարհը: Իսկ աչքի տակ ունենալով ընտրութիւններու ճանապարհը՝ ոչ ոք պատրաստ է ընտրութիւններուն նախորդող 1-1.5 տարուան մէջ իր ենթակառուցուածքը վտանգել: Այլ խօսքով՝ բոլորը կը պատրաստուին ընտրութիւններուն եւ չկայ այն ազդեցիկ շերտը, որ յեղափոխական գործ ծրագրէ: Եթէ անյաղթահարելի ուժ մը չծագի արտաքին քաղաքական-անվտանգային ճակատին վրայ՝ ներքին կեանքը կ’ըլլայ ձանձրացուցիչ եւ հանդարտ, իսկ փողոցային գործընթացները ընդամէնը ընտրական մկաններ տաքցնելու վարժութիւններ են:
– Կայ մօտեցում, ըստ որուն այսօր հրապարակին վրայ երեւցած ընդդիմադիր թեւերը (Քոչարեանի եւ Ս. Սարգսեանի հովանաւորութիւնն ունեցող) ունին հիմնական նպատակ մը, որն է արգիլել նոր քաղաքական ուժերու երեւումը ընդդիմադիր դաշտին մէջ։ Ճիշդ է՞ այս վարկածը, կա՞յ նման բան։
Ես ոչ երկրորդ եւ ոչ երրորդ նախագահի համակիր եմ, աւելին՝ անոնց կոշտ քննադատողն եղած եմ 2018-էն առաջ, յետոյ եւ հիմա: Բայց ես կը կարծեմ, որ եթէ նոր ուժի մը մուտքը քաղաքական դաշտ հնարաւոր է արգիլել ուրեմն այդ ուժ չէ: Իրական ուժը կը հարթէ իր ճանապարահը եւ ոչ թէ «կու լայ» զինք շրջապատող պայմաններէն: Մեզի պէտք չէ բամպակի մէջ պահուած, ջերմոցային պայմաններով մեծցած «մամայի բալա» ընդդիմութիւն: Ի վերջոյ, ներքաղաքական պայքարը նման է բռնցքամարտի ախոյեանութեան՝ գործող ախոյեանի հետ մենամարտելու համար պէտք է յաղթել բոլոր միւս յաւակնորդներուն: Այդ է «բարձրագոյն լիկա» երթալու ճանապարհը, կարելի չէ գալ ու ըսել «ես կ’ուզեմ ախոյեանի հետ մենամարտիլ ու կ’ուզեմ, որ ուրիշ մէկը չմենամարտի»: Հիմա եթէ այդ «նոր ուժը» պիտի չկարողանայ յաղթել նոյնիսկ ընդդիմութեան առաջնորդութեան պայքարին մէջ ինչպէ՞ս պիտի յաղթէ կառավարող ուժին:
– Դուք քաղաքական տարբեր հարթակներու հետ համագործակցութիւն ծաւալած էք, որոնց վերջինը անցնող գարնան էր։ Այսօր նոր շարժում մը նախատեսելի է արդե՞օք, կամ առհասարակ այդ առումով անյոյս վիճակներ են։
Եթէ մենք փողոցը չենք՝ ուրեմն կը մտածենք ինչպէս իջնել փողոց: Այդ առումով աշխատանք միշտ կայ: Այս պահուն քուլիսներուն ետեւը հետաքրքական քննարկումներ եւ մերձեցումներ կան: Ի հարկէ այդ գործը շատ կը խանգարուի նախընտրական սպասումներով, որովհետեւ մեր հետ շփուող մարդոց մէկ մասը զուգահեռ կը մտածէ նաեւ ընտրութիւններուն պատրաստուելու մասին: Բայց կայ այն ինչ, որ կայ: Ինծի այնպէս կը թուի, որ մինչեւ 2025-ի գարունը յստակ կ’ըլլայ ողջ քաղաքական դաշտի կազմաձեւումը եւ ընելիքներու շրջանակը: Ամէն պարագային զիս կը յուսադրէ այն հանգամանքը, որ իրարմէ չափազանց տարբեր մարդիկ եւ շրջանակներ սկսած են շատ աշխոյժ շփուիլ իրար հետ եւ համաձայնութիւններու գալ, ինչ որ հաստատ պիտի չհաւնի Նիկոլ Փաշինեանը:
– Միւս կողմէ երեւելի է նաեւ, որ իշխանութիւն-արեւմտամէտ ուժեր որոշակի անհամաձայննութիւններ կան։ Ի վերջոյ ինչի կրնան յանգեցնել այդ անհամաձայնութիւնները։
Կը վախնամ, թէ այդ անհամաձայնութիւնները յանգեցնեն 10-15 տոկոս քուէի, որ յետոյ դաշինք պիտի կազմէ Նիկոլ Փաշինեանին հետ: Սա արդէն եղած է մէկ անգամ՝ Երեւանի աւագանիի ընտրութիւններուն եւ չկայ որեւէ պատճառ, որ չկրկնուի 2026-ին: Այլ հարց է, եթէ քաղաքացիները ուզեն ինքնախաբէութեամբ զբաղիլ եւ ընտրել Նիկոլը առանց անոր օգտին քուէարկելու:
– Ինչպէ՞ս կը մօտենաք Հայաստանի «Եւրաինտեկրման» (Եւրոպայի հետ համարկում) համար տեղի ունենալիք համապետական հանրաքուէի գաղափարին։ Աշխատո՞ղ գաղափար է, կամ պարզապէս առկայ «վաքիւմ»ը՝ դատարկութիւնը լեցնելու փորձ։
Շատ փայլուն քաղաքական ճարտարագիտութիւն է՝ նախընտրական հասարակական յարաբերութիւններու՝ PR արշաւին համար: Այդ գործընթացի միջոցով հնարաւոր է 10-15 տոկոսնոց կոտորակ ստեղծել: Բայց այդ Եւրոպայի հետ համարկման մասին չէ, այլ ներքաղաքական դասաւորութիւններու: Հայաստանը այս պահուն չունի Եւրոպայի հետ համարկման մտաւորական-կազմակերպչական ներուժ: Չի կրնար Եւրոպական Միութեան անդամ դառնալ երկիր մը, որ նոյնիսկ որակով կուպր փռել չի կրնար, եւ փաստ է արդէն, որ ԵՄ-ի «ամենաբառադի» (ամէնէն վատ կազմակերպուած) երկիրները մեզմէ տասնապատիկ կազմակերպուած են: Նոյնիսկ մեր հարեւան Վրաստանը, որ դեռ հայցորդի կարգավիճակի մէջ է՝ մեզմէ քանի մը անգամ աւելի հասուն կազմակերպչական մակարդակի վրայ է։ Օրինակ մը տալով, նայեցէք քաղաքաշինութեան ոլորտը, եւ կը հասկնաք ինչի մասին կը խօսիմ:
– Այս բոլորին զուգահեռ ի՞նչ զարգացումներու սպասենք կապուած Հայ- Ատրպէյճանական ընդհանուր գործընթացներուն։ Ի՞նչ որ փաստաթուղթի ստորագրման յոյսը փայփայե՞նք։
Բազմիցս ըսած եմ, որ Ատրպէյճան երբեք պիտի չստորագրէ թուղթ մը, որ իսկապէս կը սահմանափակէ իր հնարաւորութիւնները մեզ ոչնչացնելու կամ ճնշած պահելու ճանապարհին: Եթէ նոյնիսկ ստորագրուի ինչ որ փաստաթուղթ «խաղաղութեան պայմանագիր» վերնագիրով այդ պիտի չըլլայ խաղաղութեան մասին: Ատրպէյճան եկած է այն նոյն հրեշաւոր գիտակցման ինչ նախորդ դարասկիզբին՝ երիտթուրքերը. «հայերն այնքան ուժեղ չեն, որ առանձին պետութիւն ունենան, բայց այնքան թոյլ չեն որ հնազանդ ապրին մեր ձեռքին տակ, հետեւաբար խնդիրը ունի մէկ լուծում՝ ոչնչացնել»: Այս գիտակցումը պիտի պայմանաւորէ մեր յառաջիկայ հարիւրամեակի մարտահրաւէրները:
– Մոսկուա-Պաքու նոր որակներու մերձեցումը մտահոգիչ կը համարէ՞ք Հայաստանի համար։ Այդ առումով ալ մտավախութիւններ կա՞ն։
Ի հարկէ մտահոգիչ է: Թէկուզ միայն այն պատճառով, որ հայ ժողովուրդի վերջին 300 տարուան բոլոր ողբերգութիւնները տեղի ունեցած են նոյն այդ մեքենականութեամբ: Բայց այստեղ աւելի մտահոգիչ բան կայ՝ Ատրպէյճան համաշխարհային տէրութիւններէն իւրաքանչիւրի հետ (բացի Ֆրանսայէն) ունի աւելի ազդեցիկ յարաբերութիւններ քան մենք: Այսինքն ան ոչ միայն լաւ կ’աշխատի ռուսերուն հետ, որոնք որոշած են մեր «կաշի»ի հաշուոյն առեւտուր ընել, այլ նաեւ անոնց հետ, որոնց մենք կը դիտարկենք որպէս հակակշիռ:
– Կը նկատենք նաեւ, որ Անգարա-Պաքու որոշակի «սառնոտ» վիճակ մը առկայ է։ Ինչի՞ն կը վերագրէք այդ մէկը, ձեւական վիճակ մըն է, կամ կապ ունի Արեւմուտք-Արեւելք մեծ պայքարի առանցքներուն հետ։
Իլհամ Ալիեւ յայտնուած է շատ բարենպաստ դիրքի մէջ, երբ կրնայ ռուսերն ու թուրքերը օգտագործել զիրար հակակշռելու համար: Ատրպէյճանի ինքնիշխանութեան համար մահացու սպառնալիք է թէ՛ թուրքերու եւ թէ՛ ռուսերու ազդեցութեան խիստ մեծնալը: Պատերազմէն յետոյ Թուրքիոյ այդ ազդեցութիւնը շատ մեծցած էր եւ հիմա Ալիեւ Ռուսիոյ նեղ դրութեան ձեռք մեկնելով ինքն իրեն համար կը ստեղծէ միջոցներ՝ Թուրքիոյ ազդեցութիւնը քիչ մը ետ մղելու:
Սագօ Արեան
