Շաբաթ՝ 24 Սեպտեմբեր կէսօրուան ժամը 12:00-ին, Քէպէքի Հայ Համայնքի Միացեալ Մարմնի կազմակերպութեամբ, տեղի ունեցաւ բողոքի ցոյց մը, Մոնթրէալի parc Marcelin-Wilson-ի մէջ, Հայոց Ցեղասպանութիւնը խորհրդանշող յուշարձանի մօտ, ուր զետեղուած էին Արցախի, Հայաստանի, Գանատայի եւ Քէպէքի դրօշներ։
Ցոյցի ամբողջ տեւողութեան, ճամբուն երկայնքին ցուցարարներ ճամբէն անցնող ժողովուրդի ուշադրութիւնը գրաւելու համար, իրենց ցասումը յայտնեցին ֆրանսերէն եւ անգլերէն գրութեամբ Ատրպէյճանի արարքները դատապարտող պաստառներ պարզելով։
Բացման խօսքով հանդէս եկաւ, Պելլա Ղարիպեան, որ ամփոփ տողերու մէջ ներկայացնելէ ետք, Քէպէքի Հայ Համայնքի Միացեալ Մարմինը, յայտնեց թէ այսօրուան հաւաքով միասնաբար կոչ կ’ուղղենք Գանատայի կառավարութեան անյապաղ դատապարտելու եւ պատժելու Ատրպէյճանը Հայաստանի Հանրապետութեան դէմ պատերազմ սկսելուն եւ անոր սահմաններէն ներս ներխուժում կատարած ըլլալուն։ Ան հրաւիրեց Արիանէ Թասլաքեանը, փոխանցելու օրուան պատգամը Անգլերէն եւ Ֆրանսերէն լեզուներով, նոյն պատգամի հայերէն տարբերակը ներկայացուց Սիլվա Պաքարեան։ Պատգամաբերները յստակօրէն շեշտեցին թէ Ատրպէյճանական զինուժի թիրախ դարձած են հայկական Գորիս, Սոթք, Ջերմուկ, Վարդենիս, Կապան քաղաքներն ու գիւղերը ինչպէս նաեւ յարակից 37 գիւղերն ու քաղաքացիական ենթակառուցուածքները։ Պատգամաբերները նշեցին թէ ատրպէյճանցիք մտած են Ջերմուկ. ցարդ կան 135 զոհուածներ, մեծ թիւով վիրաւորուածներ, կան նաեւ գերեվարուածներ։ Անոնք աւելցուցին թէ Ջերմուկը ջերմային ջուրերու քաղաք է եւ խմելու ջուր կը մատակարարէ յարակից քանի մը համայնքներու. հետեւաբար, Ջերմուկի ջրամբարներու վրայ յարձակումները կ’ունենան մարդկային եւ բնապահպանական աղետալի հետեւանքներ։
Քէպէքի Հայ Համայնքի Միացեալ Մարմնի սոյն պատգամով, զուգահեռ մը կատարուելէ ետք Ուքրանիոյ դէմ կատարուած ռուսական յարձակման, ցուցարարներու անունով կոչ ուղղուեցաւ Գանատայի կառավարութեան՝ մէկ կողմէ անմիջապէս դադրեցնելու Ատրպէյճանական յանցագործութիւնները, նաեւ ռազմական եւ ֆինանսական պատժամիջոցներ կիրարկելու անոր նկատմամբ, այնպէս ինչպէս ըրած է Ռուսաստանի դէմ. իսկ միւս կողմէ ցուցաբերելու Հայաստանի բնիկ բնակչութեան այն նոյն աջակցութիւնը, որ Գանատան կատարած էր Ուքրանիոյ ժողովուրդին. նաեւ նպաստելու միջազգային խաղաղապահներու տեղակայման՝ պաշտպանելու համար Հայաստանը։
Ապա խօսք առաւ Մեթր Վրոյր Մուղալեան, որ անդրադարձաւ վարչապետ Թրիւտոյի 21 Սեպտեմբեր 2022-ին կատարած յայտարարութեան, որուն առաջին բաժնին մէջ, եթէ գնահատելի էր Հայաստանի Հանրապետութեան անկախութեան առթիւ արտասանուած ջերմ խօսքերը, ապա հարցադրումի տակ կարելի էր առնել իր կեցուածքը, յայտարարութեան վերջին բաժինով երբ անդրադառնալով տեղի ունեցած վերջին իրադարձութիւններուն, վարչապետ Թրիւտօ կը սահմանափակուի միայն նշելով թէ Գանատան կ’աջակցի հրադադարի եւ խաղաղութեան պահպանման դիւանագիտական ջանքերուն։ Զեկուցաբերը յայտնեց թէ կ’ուզէ հաւատալ թէ վարչապետը ապատեղեկացուած է. եւ հայու վճռականութեամբ ան անվարան տեղեկացուց գետնի վրայ պարզուած իրականութիւնը, անդրադառնալով Ատրպէյճանի կատարած յայտարարութիւններուն ու իր խօսքէն գործի անցնող համարձակութեան մասին՝ յարձակումը Հայաստանի վրայ, ռմբակոծելով անոր խաղաղ բնակչութիւնը։ Վրոյր Մաքալեան աւարտեց իր խօսքը ըսելով թէ ժամանակն է Հայաստանի մէջ Գանատայի դեսպանատուն ունենալու եւ մօտէն հետեւելու իրադարձութիւններուն, հեռու ապատեղեկատուութիւններէ եւ անսալու հայ ժողովուրդին, որ կը պայքարի իր գոյատեւումը ապահովելու համար. հետեւաբար, ժամն է գործել արդարօրէն այնպէս՝ ինչպէս որ եղած էր 16 տարիներ առաջ ընդունելով Ապրիլ 24-ը որպէս Հայոց Ցեղասպանութեան յիշատակման օր, հակառակ Թուրքիոյ կատարած մեծ ճնշումներուն։
Յաջորդ զեկուցաբերն էր Թամար Շահինեան, որ յայտնեց թէ 44-օրեայ պատերազմէն ետք, 5000 կտրիճներու արիւնը տակաւին թաց է գետնի վրայ, եւ թէ Ատրպէյճանի բռնագրաւուած տարածքներուն մէջ, կը շարունակուի ծայր առած մշակութային ցեղասպանութիւնը, կոտորելով հայկական յուշարձանները, եկեղեցիները, գերեզմանները… Ան նշեց թէ օգտագործելով իրենց բանակի յառաջացած արհեստագիտութիւնը եւ օգտուելով մանաւանդ միջազգային հանրութեան լռութենէն, Ատրպէյճանն ու Թուրքիան ձեռք-ձեռքի տուած կ’աշխատին ամէն հանգրուանի կորզել Հայաստանէն հողեր, յայտարարելով, որպէս Ատրպէյճանական։ Ան ողջունեց բոլոր գանատացի քաղաքական գործիչները, որոնք կը դատապարտեն Հայաստանի դէմ Ատրպէյճանի գործած յարձակումները եւ կոչ ուղղեց Գանատայի կառավարութեան անմիջապէս դադրեցնելու Ատրպէյճանական յանցագործութիւնները եւ միջոցներ ձեռնարկելու որպէսզի Ատրպէյճանը պատասխանատուութեան ենթարկուի իր կատարած գործողութիւններուն եւ միջազգային օրէնքները խախտած ըլլալուն համար։ Թամար Շահինեան նախքան իր խօսքը փակելը ըսաւ թէ դժբախտաբար, պատմութիւնը վկայ, ոչ մէկ խաղաղութեան դաշնագիր կրնայ ապահովել հայ ժողովուրդի գոյատեւումը։ Սովորական, չէզոք ու անկողմնակալ յայտարարութիւնները բաւարար չեն.
միջազգային հանրութիւնը եթէ կը հաւատայ արդարութեան, կանգնելու է Հայաստանի ու հայ ժողովուրդի կողքին։
Ապա խօսք առաւ Սարօ Շիշմանեան, որ իր շարք մը հարցումներով ուզեց ցնցել
մարդկային միտքն ու զգացումները, նշելով թէ մարդկային թէ հողային կորուստներու, դաւաճանութեան եւ միջազգային անտարբերութեան իբրեւ արդիւնք բարբարոսական բռնութիւնն է, որ կը հաստատուի։ Դժբախտաբար, ոչ ոք կը հասկնայ հայուն ցաւն ու տառապանքը։ Ո՞ւր են արդեօք աշխարհի բոլոր մեծ պետութիւնները. անոնցմէ իւրաքանչիւրը պահանջ մը ունի Հայաստանէն։ Իսկ Հայաստանի պահանջը բոլորէն, մէկ է՝ թողնել որ հայ ժողովուրդը ապրի խաղաղ իր պապենական հողի վրայ։
Սարօ Շիշմանեան բացայայտօրէն յայտարարեց թէ մեծ պետութիւններու լռութիւնը մեղսակից է թուրք-ազերիական բարբարոսութեան, եւ թէ իրենց ձեռքերը նոյնքան արիւնաթաթախ են, որքան ազերիինը կամ թուրքինը, այդ մէկը ըլլայ անօդաչու սարքեր ուղարկելով դէպի Թուրքիա եւ Ատրպէյճան, կամ գերադասելով ազերիական նաֆթը մարդկային տարրական արդար իրաւունքներու դիմաց։
Զեկուցաբերը իր խօսքը ուղղելով լրատուամիջոցներուն, անդրադարձաւ թէ ինչպէս Գանատան, որ մարդկային իրաւունքներ պաշտպանող երկիր է, կրնայ այդքա՛ն միտումնաւոր շփոթել զոհին եւ յանցագործին միջեւ։ Ան խիզախաբար յայտնեց թէ արտասանուած դատարկ խօսքերը պարզապէս կանաչ լոյս կը հանդիսանան Թուրքիոյ եւ Ատրպէյճանին առաւել վայրագութեամբ յարձակելու համար հայկական սահմաններէն ներս։ Սարօ Շիշմանեան իր խօսքի վերջին բաժինով ըսաւ թէ հայ ժողովուրդը եւ ողջ աշխարհը պէտք է տեսնէ թէ Արեւմուտքն ու այլ մեծ պետութիւններ չեն կորսնցուցած իրենց բարոյական կողմնացոյցը եւ կրնան ամուր կանգնիլ անարդարութեան դէմ։ Եւ խօսքը ուղղելով իր ընկերներուն, ան շեշտեց թէ ճակատագրական այս վիճակներուն պայքարի ոգին բարձր պահելու ենք եւ միասնաբար գործելով պարտութիւնը պիտի վերածենք յաղթանակի։
Ապա, Պելլա Ղարիպեան յատուկ շնորհակալութիւն յայտնեց բոլոր պատգամաբերներուն եւ զեկուցաբերներուն, որոնք արժանացան ցուցարարներու բարձր գնահատանքին ու ծափողջոյններուն։ Այնուհետեւ ան հրաւիրեց NDP-ի
Նոր-դեմոկրատական կուսակցութեան փոխնախագահ, հայ ժողովուրդէն սիրուած ու յարգուած՝ Ալեքսանտր Պուլերիսը, որ առաջին հերթին ուզեց փոխանցել NDP-ի
ղեկավար՝ Jagmeet Singh-ի ցաւակցական զգացումները վերջերս արձանագրուած իրադարձութիւններու լոյսին տակ. ապա, ան ըսաւ թէ Ատրպէյճանն ու Թուրքիան միշտ պատեհ առիթներ կը փնտռեն յարձակումներ կատարելու հայկական տարածքներէ ներս, ըլլայ այդ մէկը 2 տարի առաջ համաճարակի ստեղծած պայմաններուն մէջ, թէ այսօր՝ ուքրանական պատերազմի օրերուն։ Սակայն անոնք այսուհետեւ պիտի չյաջողին որովհետեւ պիտի հետեւինք իրադարձութիւններուն, պիտի պաշտպանենք Հայաստանի Հանրապետութիւնն ու հայ ժողովուրդի ապահովութիւնը, պաշտպանելով խաղաղութիւնն ու արդարութիւնը։ Ան կոչ ուղղեց Գանատայի արտաքին գործոց նախարարութեան տէր կանգնելու այն բոլոր արժէքներուն, որ մենք որպէս Քէպէքցիներ եւ Գանատացիներ կը գնահատենք եւ կոչ ուղղեց Գանատայի դաշնակցային կառավարութեան ընել աւելին՝ դատապարտելով Ատրպէյճանական նախայարձակումները, նաեւ քաղաքական, տնտեսական, առեւտրական թէ ռազմական պատժամիջոցներ կիրարկելու Ատրպէյճանի նկատմամբ։ Ան իր խօսքի աւարտին խոստացաւ Գանատայի խորհրդարանէն ներս պաշտպանել հայ համայնքի շահերը։
Հանդիսավարը իր փակման խօսքին մէջ յատուկ շնորհակալութիւն յայտնեց բոլոր մասնակիցներուն եւ խնդրեց որ այսուհետեւ օգտագործեն հաղորդակցութեան բոլոր հնարաւոր միջոցները եւ դիմեն իւրաքանչիւրը իր դաշնակցային պատգամաւորներու գրասենեակներուն կոչ ընելով պատասխանատուութեան ենթարկել ու պատժել Ատրպէյճանը։ Նաեւ անյապաղ օգնել Հայաստանի ժողովուրդին, որ կանգնած է նոր ցեղասպանութեան վտանգի առաջ։
Ցոյցը վերջ գտաւ ժամը 1։00-ին, վերանորոգ պայքարի ոգիով։
Անահիտ Պալեան
***************************************************************************************************
Editor’s note.
On Saturday September 24th a Protest – Manifestation was organized by the Union of Armenian Communities of Quebec – Union des Communautés Arméniennes du Québec – UCAQ,against the blatant aggression perpetrated by Azerbaijan aginst the soverain territory of the Republic of Armenia, on the 13th of September 2022.
Several speeches demanding a swift condemnation by the Canadian government of this cowardly and illegal act of Azerbaijan were pronounced on that occasion. A detailed report of that event is published in the Armenian section of Abaka.
We have singled out, and publish below, the protest letter in English, written and read by Saro Chichmanian, a graduate from the AGBU Alex Manoogian school of Montreal Manoogian school of Montreal, in view of the powerful message it conveys.
Saro Chichmanian speech for Protest Sept 24 2022
Union of Armenian Communities of Quebec – Union des Communautés Arméniennes du Québec – UCAQ
Speech – Protest – Sept 24, 2022
Context: Azerbaijan attack and invasion of Armenia proper.
Dear government officials, media, organisations, friends, and families, thank you for accepting our invitation to join us today, as your Canadian and Quebecois Armenian communities lament a profound feeling of distress and suffering. How is it possible that in the year 2022, we are still witnessing savagery without any justice? How is it possible with all our knowledge, our history, our technology – even being able to watch events live as they unfold – how are we capable of drowning out these frightening images from of our mental inbox and leaving them unattended? What has happened to our moral obligations and our empathy towards one another? How is it that our political interests, trade agreements, oil and gas supplies, weapons deals, can have more importance than an individual’s life? How can the leaders of the human race continue to think it can act as “The Almighty Judge” and can decide that this particular life doesn’t matter, or that one is less worthy than the sale of a drone? Unfortunately, these questions cause me to lose my sense of hope and desire to dream. I continuously see the losses all around me, the betrayal, the manipulation, the indifference, with the end result being actual barbaric violence. It is impossible to describe justly the suffering of the Armenian people. Only in our most recent history, after centuries of retreat and loss of ancestral lands, even Mount Ararat, becoming the victims of the 1st modern genocide – when millions of lives were brutally ended in unprecedented horror and whose perpetrators continue to escape justice, the question remains: where are all the great powers of the world? They continue to claw away at us, ripping apart our little country that has survived all these tragedies. The Russians want something, the US want something, Iran wants something, Turkey wants something, Azerbaijan wants something, France wants something, Israel wants something, England wants something. They want to cut us all up and reap the rewards to fill their own vaults. And what does Armenia want? Peace! On our homeland. On our ancestral lands. It deserves peace and borders that are respected. It deserves your voice. It deserves your articles to be written with truth and not with double standards and fictitious two-sided arguments. Its people deserve dignity. One of the oldest nations to mark this earth deserves your backing right now. To our politicians: Who are you supporting today dear Canada, dear America, dear Israel, dear England, dear Germany, dear United Nations, dear Amnesty International? Who are you supporting? When you are silent – you have blood on your hands. When you don’t act – you have blood on your hands. Favouring Turkey and Azerbaijan for their oil and military bases and selling them your sophisticated drones has bloodied your names and conscience. How do you sleep at night? Why at this critical juncture in time don’t you raise your voice and utilise your strength, point your moral compass towards action and support the Armenian people? Our lives matter. Our people matter. As Azerbaijan attacks under the tutelage of Turkey and emboldened by the West, if more of our people die and our nation falls to these wolves, the guilt will fall squarely on your shoulders. The history books will have your names marked black on white. And so, will you, today, in the most urgent manner, as our country lies on a precipice of capitulating entirely, now will you change your policies? Will you finally say NO to Azerbaijan for killing innocent civilians and beheading female POWs? Will you say NO to selling them anymore weapons? Will you expel Turkey out of NATO? Will you say NO to Azerbaijan’s dirty oil? To our media: Where are the headlines “Canada choses to do nothing and falsely condemns both sides”? How can you confuse victim and perpetrator so deliberately? Your empty words are the green light for Turkey and Azerbaijan to attack more and more violently. You actually opened the door for them to kill. You did it. Nobody else. Will you change the way you speak about us in your articles? Will you even talk about us at all? Will you stop giving our politicians a free pass, and press them for the truth instead? Or continue to let them coward without any accountability? or do you simply prefer to distract us with childish trends instead? Each of us has a role to play and to contribute. Doing the right thing takes courage. Your courage is needed now more than ever, for us to push our politicians in Canada and in the G7 to truly be leaders in the defence of Human Rights, and move away from being a country that supplies military drone vision technology, to instead become a country that sees good and evil, that shines light on the injustices of the world, for all the world to see. The Armenian people, and the whole world, need to see that we, the great powers, the West, have not totally lost our moral compass and that we can stand firmly against injustice. That we do represent good. We do represent hope and respect for one another. We have asked over a million times for your help, but we could never make sufficient noise for the wolves lurking behind the curtains to hear us. Today we urge you to do the right thing, now. Dear friends, we must shake off our numbness and fight for our country. As any great nation, it takes us to fight our own battle, and to not sit idly by, passively watching us lose everything that is sacred to us. This juncture in our history should be a turning point for our nation, a wakeup call, a moment of truth and clarity. The veils of lies and the masks have finally been removed. We must seize this opportunity and lead our nation forward without division but in a single voice. Let us together set a path to victory, turn defeat into victory! Thank you. September 24, 2022 Montreal Canad
